Birilerinin bir isyanı veya hareketi desteklemesi ile o isyanı bizzat kendisinin çıkarması arasında fark var.
Işid'in sahip olduğu ideolojik zemin çok sağlam, çok fazla insan tarafından da destek görüyor. Ama bu olayı 'yaratanlar' israil falan değil. israil veya herhangi bir devlet destekleyebilir orası doğru, ama bu hareketi başlatmaktan çok daha farklı birşey. Çıkarları için silah verebilir, para verebilir, konaklama imkanı sunabilir. ama bu demek değildir ki 'ışidi üst akıl yaratmıştır'

Mesela:
Pkk da yurtdışından sağlam destek alır, ama pkk'yı fransa veya amerikanın kurmadığını biliyoruz. destek vermesi çıkarları doğrultusunda mümkün. ama pkk gibi bir hareket fransadan destek aldığı için 'pkk yı Fransa yaratmıştır' diyemeyiz. Varolan bir fikri , ideoloiyi savunmak için güneydoğuda kurulmuştur.

Balkanlar ve anadolu islamı Bektaşi, Mevlana, yunus emre gibi 'filozofların' etkisiyle ılımlanmıştır. aksi halde oraların da Işidden çok farklı olacağını düşünmem.

(bektaşi, yunus ve mevlanaya filozof dememin sebebi, islamın içermediği ve çoğu zaman yanlış bulduğu şeyleri yapmış olmaları. onların din alimi değil de filozof olduğunu ve her filozof gibi yaşadıkları çevreden etkilendiklerini düşünüyorum. islamın çok dışında fikirleri de var.)