peki bu yazdiklarimdan ne ders alacaksiniz

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
लेख साहित्य की एक मूलभूत विधा है। जिसमें हम किसी भी विषय को विस्तार से लिखते हैं। इसका आदि अंत और मध्य होता है। अनेक अनुच्छेदों में विषय को विभाजित किया जाता है और विषय से संबंधित जानकारी को रोचक तरीके से समझाने का प्रयत्न किया जाता है। लेख केवल रचनात्मक साहित्य भी हो सकता है और सूचनात्मक साहित्य भी। विज्ञान, तकनीक और कला के विषयों पर भी लेख लिखे जा सकते हैं। ये सूचनात्मक होते हैं अर्थात इनमें विषयों से संबंधित जानकारी होती है। रचनात्मक साहित्य के अंतर्गत अनेक प्रकार के निबंध आते हैं जिनमें मौलिकता, रोचकता, जानकारी और रचनात्मक सौष्ठव का मिलाजुला प्रभाव होता है। ऐसे लेख साहित्य की श्रेणी में आते हैं।

कभी कभी लेख शब्द का प्रयोग किसी दूसरे शब्द के साथ किया जाता है तब इसका अर्थ बदल भी सकता है जैसे शीर्ष लेख या पाद लेख। इन शब्दों का प्रयोग किसी पन्ने पर ऊपर या नीचे टिप्पणी, पृष्ठ संख्या या अन्य जानकारी लिखने के लिए होता है। सुलेख शब्द का प्रयोग हाथ से लिखे गए सुंदर अक्षरों के लिए होता है। इसी प्रकार आलेख शब्द का प्रयोग पत्र या छोटे लेख के लिए होता है और श्रुतिलेख का प्रयोग सुनकर लिखे गए लेख या इमला के लिए किया जाता है।

Орон зай, цаг хугацааны өргөн хүрээнд сонгож авсан баримтад гүнзгий дүн шинжилгээ хийж, түүний учир шалтгааныг гаргах замаар үнэлэлт өгч, дүгнэлт хийдэг шинжлэлт бичлэгийн төрлийг өгүүлэл гэж нэрлэдэг. Өгүүлэл бол нийтлэлийн төрөл зүйлийн дотроос сэдвийн хамрах хүрээ хамгийн өргөн, мэдээллийн багтаамж сайтай, танин мэдэхүйн ач холбогдол өндөр төрөл зүйл бөгөөд гол зорилго нь нийгмийн амьдралын баримт, үйл явдлыг шинжлэн судлах, нэгтгэн дүгнэхэд оршино. Өгүүллийн амин сүнс нь баримт, баримтын нийлбэр цогц байдаг. Өөрөөр хэлбэл, баримт тусгаж буй асуудлын үндэс суурийг бүрдүүлж, зохиогчийн гаргах утга санааны “хэлхээс” болдог. Зохиогч тодорхой нэг баримтын талаар зөвхөн дүгнэх төдийгүй уншигчдыг ямар нэг үзэл бодол, утга санааны зөв бурууд итгүүлэн үнэмшүүлэх үндэслэл болох онцлогтой юм. Тиймээс баримт нь зохиогчийн санаа бодлыг хөгжүүлэхэд эхлэх цэг нь болж, түүнийг “бэхжүүлж” өгдөг. “Өгүүлэл хэмжээний хувьд том, агуулгын хувьд гүнзгий байдгаараа нийтлэлийн хамгийн том зүйлийн нэгэнд ордог. Сонины бичлэгийн ихэнх зүйл үйл явдалд дүн шинжилгээ хийхдээ мэдээлэх аргыг голчилдог бол өгүүлэл үйл явдлыг баримт болгон авч түүн дээрээ тулгуурлан нөхцөл байдлыг нарийвчлан авч үзээд ноцтой үнэлэлт дүгнэлт хийж, уг баримтын нийгмийн ач холбогдлыг тодотгон гаргаж ирдэг” (56.77). Өгүүлэл мэдээллийн бичлэгийн төрөл шиг үйл явдлыг тайлагнах, нийтлэл-уран сайхны бичлэгийн төрөл шиг сэдвийг уран сайхны аргаар боловсруулах биш нийгмийн судалгаа руу гүнзгий хандаж, хүмүүсийг тодорхой үйл ажиллагаанд уриалан дуудсан, тухайн асуудлын талаар эргэцүүлэн бодоход нөлөөлөх шинжтэй байдаг. Өгүүллийн зохиомж нь логик холбоо сайтай, утга санаа, баримтуудын хоорондох холбоо бат бөх, зөвхөн нийтлэлийн өнгө аясаар бичигддэгээрээ бусад төрөл зүйлүүдээс ихээхэн ялгаатай юм. Өгүүллийн бүтэц зохиомжийн нэг гол онцлог шинж нь нийгмийн амьдралын чухал асуудлыг өргөн хүрээнд тусгах, гүнзгий судлах нийтлэлийн чухал хэлбэр болохын хамт уншигчдад асуудлын гол санаа, утга учрыг тодорхой баримт, дүгнэлт, үндэслэлд тулгуурлан хүргэхэд оршино. Өгүүлэлд зохиогч үнэн бодитой баримтыг задлан шинжилж, нэгтгэн дүгнэж, логик дарааллын дагуу өгүүлэх замаар тодорхой нэг утга санааг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлж, тайлбарлан таниулах зорилго тавьдаг. Өгүүллийг зохиогчийн өмнөө тавьсан зорилго, бичлэгийн аргын хувьд редакцийн, сурталчилгааны, шинжлэх ухааны, асуудал дэвшүүлсэн, тайлбар, өгүүлэл-эргэцүүлэл гэж ангилж болно. Өгүүллийн чанар, ач холбогдол, үнэ цэнэ нь сэдвээ зөв сонгох, оновчтой бүтэц зохиомж хийх, зөв найруулан бичих, баримтуудыг оновчтой задлан шинжилж, үндэслэл сайтай үнэлэлт өгч, дүгнэлт хийх үйл ажиллагаанаас шууд шалтгаалдаг. Энэ бол өгүүлэл бичигчийн ур чадвартай холбоотой юм. Ур чадвар гэдэг бол аль нэг үйл явдал, үзэгдлийн мөн чанар, аль нэг утга санааны зөв буюу бурууг уншигчдад товч, тодорхой үзүүлэх, түүнд уншигчдыг үнэмшүүлэн идэвхжүүлэх чадвар мөн. Энэ бол өгүүлэл сэтгүүлчээс ямагт өндөр ур чадвар шаарддаг гэсэн үг юм.

こういった決まり事に忠実な記事は、文章の「読み易さ」（＝理解し易さ）があり、物事を確実かつ端的に伝えることができる。紙面の限られる新聞では、まずこの5W1Hを記述して、その後余った部分に詳しい説明を記述するのである。これによって、必要に応じて記事を切り詰めたりする際に文の終わりから削ることができるようになっている。
なお記事に似たものとして、記述者の意見を交えて事物を解説するコラムがある。コラムは事物そのものの説明からやや枠を広げ、周辺事情の説明も含む。時に記述者の主観的な言説を含む場合もあり、これが不適切だった場合には、それ自体が一つのニュースとして記事になることもある。
その一方で、写真週刊誌だけは少々事情は異なるが、雑誌や書籍では記事に割ける文字数が多いため、上に挙げた5W1Hをやや膨らませ、当事者へのインタビューや関連する情報の提示などを通して記事が形成される。百科事典の記事もこれに近いところがあり、記述者の意見は含まずに事象・事物を様々な側面（視点）から説明する