kürt meselesiyle ilgli okunması gereken kitaplar

işin tarihsel boyutuyla başlayalım. kürtler feodal bir yapı içerisinde yıllarca mezopotamya bölgesi ve civarında yaşadılar.
feoadal yaşamak şöyle bir sonuç doğurur; her aile kendi hanesini aşiretini korumaya çalışır, bir birlik yoktur. hatta tam aksine düşmanlıklar ve kan davaları görülür. avrupa da ve anadolu da derebeylerin ve küçük prensliklerin olduğu zamanlar gibi.

kürtlerin yoğunlukta yaşadığı bu bölgede osmanlı kürdistan eyaleti vardı. başkenti cizre idi. bedirxan aşireti bunların en güçlü olanıydı. ancak bunlar 1800 lü yıllarda 2. mahmud zamanında dağıtılmışlardır.
bu bedirxan aşireti kürtçeyi latin alfabesine uyarlayan kürt dili için bir şeyler yapan adamlardı. ama dönemin şartları gereği ayanlar çok güçlenmişti ve bu ayanlara bir hiza çekilmesi gerekiyordu.
buraya kadar anlatılanların çok azı türkçe yazılmış eserlerde var. 2 sene önce tarih okuyan bir arkadaşımın tez konusuydu bu osmanlı da ki kürtler ama kaynak kıtlığı var.

neyse cumhuriyet dönemine gelelim.
popüler görüşün aksine kürtler kurtuluş savaşında türklerin yanında savaşmadı. 1. dünya savaşında osmanlılar için savaştılar ama türk yunan savaşında yer almadılar.
atatürk 1921 yılında bir avusturya gazetesine verdiği röportajda kürtlere bir devlet vaat etmiştir. bunun politik bir hamle olduğunu söyleyenler var. zira daha savaş bitmemişti yunanlılar ile. bazıları bu söylemin kürtleri savaşa çekmek için olduğunu söylerler. (bu röportaj çok uzun süre kürdistan kısmı sansürlenmiş şekilde yayınlandı. çok sonra sansürsüz yayınlanabildi)

bu meseleden sonra, lozan falan imzalanınca kürtler huzursuz oldu. çünkü lozan türk devletinin sınırlarının resmi olarak tanınmasıdır. kürtler en başta ses etmedilersede 1925-1927 yılları arasında bir şeyh sait isyanı baş gösterdi. ancak sonucu malum. pek çok kürt katledildi.
1930 da ağrı da başka bir isyan patlak verdi. 30 bin kişi öldü.
kürtler 1915 te ermenileri türkler ile birleşip katledip onların topraklarına çöktükten sonra devletten bir teşvik bekliyorlardu, bunu alamadılar. en çok ermeni öldürülenlerin başında ki komutan diyarbakır valisi mustafa reşat paşadır mesela.
böyle böyle kürtlerin direniş azmi kırıldı. buna boyun eğdiler. hatta ulusal parti ideolojisine yakınlaştılar. mesela ilk demokratik seçimde demokrat parti ülkenin batı bölgelerini kazanırken chp ise doğu bölgesinde çoğu vilayetten milletvekili kazanmıştır.
gelgelelim 1960 darbesinden sonra oldukça özgürlükçü bir anayasa hazırlandı. bu anayasa o kadar özgürlükçüydü ki inanmak güç. üniversiteler özerk olmuş rtük özerk olmuş tu. ancak bu özgürlük türkiye için 1971 muhturası ve 1980 darbesinin zeminini hazırladı.
1960 darbesinden sonra yine sağcı kökenli demirel in adalet partisi iktidardaydı.
1971 de muhtıra olunca o sene muhalefette olan ecevit “bu darbe bana karşı yapılmıştır diyip” oyları toplasa da 1974-1978 arası milliyetçi alparslan türkeşin partisi emniyette epey kadrolaştı. üniversiteler artık solcu sağcı kavgasından geçilemez durumdaydı. hemen herkes yeni bir örgüt kuruyordu. solculardan en çok bilinen mahir çayan ın dhkpc si ve öcalan ın kurduğu pkk oldu.
öcalan o sıralar ankara siyasal fakültesindeydi 1978 de diyarbakır ın lice ilçesinde bu örgütü kurdular. daha sonra eruh’ta ilk saldırısını yaptılar.
o sırada türkiye de sular durulmuyordu. 1980 darbesinden sonra öcalan ve 500 kadar genç o zamanlar komünistlerin hakim olduğu filistinde eğitimler aldı, 10 yıl önce öldürülen che guevera nın çizdiği yolda bir gerilla savaşı başlattılar türkiyeye karşı.
1983 yılında özal iktidara gelince kürtçe yasağını kaldırdı. kendiside yarı kürttü zaten bu tarihe kdar ülke de kürtçe konuşmak yasaktı. kürdüm demek hapiste yatma sebebiydi.

özal bu işi diyalogla çözmeye çalıştı ancak ömrü yetmedi. sonra gelen hükümetlerde uzlaşmacı tavır yerine milliyetçiliği seçtiler ve dağda gencecik çocuklar ölürken siviller ise faile meçhullere kurban gitti. 92 şırnak newroz u nu bir incele bu konuyla ilgili.

apo 1999 da kenya da yakalandı mossad tarafından ve türkiyeye postalandı. apo yakalandıktan sonra örgüt dağılma noktasına geldi ama yine bir şekilde varlığını sürdürdü.
üstelik apo nun yakalanışı pkk nın kuruluş amacı olan bağımsız kürdistandan özerk kürdistan fikrine evrimleşti.
2007 ye kadar olan meselelere vakıfsındır. 2007 de kürt açılımı başladı, bu şimdiye kadar görülmemi bir cesaretle yapıldı. 2013 te ise pkk çekilmeye başladı.