0
Filistinliler ise, kendilerine ait olan suları israil'e verip karşılığında Türkiye'den ya da Mısır'dan su almaları gerektiğini anlamakta güçlük çekiyorlar. Burada Türkiye açısından dikkat edilmesi gereken konu, müsebbibi ya da tarafı olmadığı bir su sorununun içine ne amaçla çekildiğinin ortaya konması. Hz. muhafazid'in (s.a.v) Fırat nehri ile ilgili asırlar önce haber verdiği, insanlarının çoğunun ölümüyle sonuçlanacak çatışma bu yüzden mi çıkacak?
Bizim de cevabını aradığımız soru bu.
Yeni bir yeraltı zenginliği mi?
Celal Bayar Mühendislik Fakültesi'nden Yrd. Doç Dr. Ömer Faruk Noyan "Hayır" diyor sorumuza ve devam ediyor: "Bu bölge petrol bölgesidir. Dünya petrollerinin üçte ikisinden fazlası ve doğalgaz rezervlerinin büyük kısmı bu bölgededir. Güneş enerjisinin yoğun olduğu ve yakın bir gelecekte fiberoptik hatlarla Avrupa ve Asya'ya iletileceği bir bölgedir. Güneş kökenli elektrikle deniz suyundan hidrojen üretmeye yönelik projelere ev sahipliği yapacak bir coğrafyadır."
Jeolojik olarak tarihte bir çok nehrin kuruduğuna ve bunların eski yataklarının uydulardan radar dalgalarıyla tespit edilebildiğine dikkat çeken Yrd. Doç Noyan, bir nehrin kuruma sebeplerini de "Çeşitli kabuk hareketlerinin, yani deprem oluşturan tektonik kuvvetlerin etkisiyle nehir yatağından fay geçebilir. Ve bu fay atımıyla yatak belli noktalarda kayarak yer değiştirir. Böylece nehrin faydan aşağı alt kesimlerinden artık akış olmaz ve bu kesimler kurur. Yukarıdan gelen su kendine yeni bir yatak, yeni bir hat bulur ve akışına devam eder. Ya da nehrin belli yerleri çok küçük ölçekli küvetler şeklinde çöküntüye maruz kalır. Oluşan göl veya gölcüklerden geçen nehir, topoğrafyaya göre kendine yeni bir yatak bulur" şeklinde özetliyor.
Ömer Faruk Noyan'a göre binlerce yıldan beri akmakta olan Fırat şu anda Güneydoğu Anadolu Projesi içinde çok büyük bir misyonu yerine getirmektedir. Çünkü GAP ile 2000'li yılların ilk çeyreğinde 1.7 milyon hektar alanda sulu tarım yapılacak ve bölgenin gıda problemine Türkiye çözüm bulacaktır. Tarım, buna bağlı olarak sanayi, ayrıca turizm ve spor faaliyetlerinin ihya edeceği bölge, akarsuları, barajları, hidroelektrik santralleri, canlandırılan tabii güzellikleri ile bir cazibe merkezi haline gelecektir. Fırat gibi bir nehir kurursa; GAP, Fırat'ın sağladığı su, elektrik, tarım, sanayii ve diğer imkanlar açısından çok büyük ölçüde sarsılacaktır.
"Dolayısıyla" diyor Yrd. Doç Dr. Ömer Faruk Noyan "Hadiste geçen 'altından dağ' terimi su ve tarım ile gelen zenginliği karşılamıyor. Şu halde, 'Fırat'ın kuruması' ifadesinden, ayrıca 'altın' ve 'dağ' kelimelerinden ne anladığımız önemlidir. Acaba 'altın' kelimesinden 'çok kıymetli', 'dağ' kelimesinden 'çok bol' manalarını mı anlamalıyız? Peki 'çok kıymetli' ve 'çok bol' ifadeleri neye karşılık gelmektedir? Aslında Fırat başlıbaşına 'altından dağ' değerinde bir hazinedir. Hz. Peygamber (s.a.v), Fırat'ı kaynağı Cennet'ten gelen nehirler arasında zikretmektedir. Fırat havzası insanlık tarihi boyunca büyük medeniyetlere evsahipliği yapmış, binlerce şehrin kurulduğu bir bölge olmuştur. Yani Fırat bolluk ve bereketin simgesi haline gelmiştir. Fırat'ın kuruması yeni bir dönemin başlangıcı olacaktır. Acaba Fırat tabii yollarla mı kuruyacaktır? Tabii yollarla kuruyacaksa, bu çok ani, şiddetli bir yer kabuğu hareketi veya iklim değişikliği sonucu olabilir. Bu ihtimalin gerçekleşmesinde, iklim değişikliğine paralel olarak nehrin getirdiği ve baraj gölü tabanında biriken sedimen kalınlığının hızla artması sonucu su oranının birincisi lehine bozulmasına katkıda bulunabilir. Dünya bir iklim değişikliğine gitmektedir. Bazı yerlerde yağışlar, diğer bazı yerlerde ise kuraklıklar artmaktadır. Fırat'ın kaynaklarının bu kuraklık periyodundan nasibini alması sonucu nehir kuruyabilir. Eğer Fırat'ı doğrudan insan kurutacaksa, bu da bir amaca matuf olacaktır ki, belki de 'altından dağ'ı keşfettikten sonra gerçekleşecektir. Fakat Fırat bin kilometreyi aşan bir uzunluğa sahiptir. Yani Fırat kuruduğu taktirde bu Türkiye, Irak ve Suriye'den geçen bütün nehir yatağının kuruması anldıbına gelecektir. Böylece üç ülkeyi içine alan büyük bir alanda yeni bir zenginliğin ortaya çıkması söz konusudur. Bölgede büyük petrol yatağı veya yeni bir yeraltı zenginliği ortaya çıkacaktır. Ve bu durum bölgede çatışma sebebi olacaktır. Fakat bu bence su yüzünden olmayacak."
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Recai Kutan, Fırat'ın Türkiye'de kalan kısmında petrol olup olmadığını sorduğumuzda, mezkur bölgede araştırılması yapılmamış olan çok geniş bir bölgenin bulunduğunu hatırlatarak bu bölgenin belli bir program dahilinde araştırılacağını belirtiyor ve devam ediyor: "Türkiye'de, petrol araştırmalarına yabancı petrol şirketleri de iştirak etmektedirler. Nitekim Irak'ta, Körfez ülkelerinde ve Suudi Arabistan'daki petrol araştırmaları hep yabancı petrol şirketlerinin iştiraki ile olmuştur. Bizim Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinde de Batı'nın büyük petrol şirketleri araştırma yapmışlardır. Shell, Mobil grupları bunların başında geliyor."
Bu bölgenin daha bir çok değerli maden yatağını barındırdığını; ancak henüz Türkiye ekonomisine yansımadığını belirten Kutan şöyle devam ediyor: "Bu bölge yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengindir. Bunlar içerisinde fosfat yatakları, asfaltit yatakları vardır. Ve şimdiye kadar yeteri kadar değerlendirilmemiş olan bu asfaltit yataklarından Türkiye'nin enerji ihtiyacı karşılanabilir. Bunun dışında gene bazı bölgelerde linyit yataklarına rastlanmaktadır. Ayrıca çok miktarda olmamakla beraber demir cevheri, bakır, gümüş gibi maden yataklarının varlığı da bilinmektedir. Ancak şu andaki şartlar itibarı ile bu bahsi geçen maden yataklarının Türkiye ekonomisine pek fazla bir katkısı da maalesef bulunmuyor!"
Tüm bu söylenenler ışığında, her nekadar Fırat'ın taşıdığı değerler konusunda tam bir fikir birliği yoksa da, insanlık tarihini etkileyecek kadar önemli gelişmelere gebe olduğu daha da net anlaşılıyor. Kuşkusuz "O bütün gaybı bilir. Öyle ki gaybına kimseyi muttali kılmaz. Ancak beğenip seçtiği peygamberler müstesna... "(Kur'an, 72 / 27)
edit: reserveleri alın beyler 30 yıl sonra dediydi dersiniz.
Tümünü Göster