özet geç piç diyişinizi özledm amınoğullrı

Bir şirketin hisse senetlerinin borsada işlem görebilmesi için o şirketin borsa kotuna dahil olması gerekir. Bu kararı borsa yönetim kurulu verir. 1990 yılı Ağustos ayında 90 kadar şirketin hisse senetleri iMKB'de işlem görmekteydi.

Borsada işlem gören bir hisse senedi veya tahvili almak veya satmak isteyen yatırımcı, bir borsa üyesi ile temasa geçer ve gerekli emri verir. Borsa üyesinde belirli bir komisyon karşılığı müşterisinin emrini yerine getirmek üzere emri borsaya aktarır. Alım satım emirleri üç kategoride toplanabilir: Piyasa emirleri, limitli emirler ve şartlı emirler. Piyasa emrinde, emir borsaya intikal ettiği andaki en iyi fiyattan işlem yapılır. Limitli emirlerde ise müşteri kabul edebileceği en düşük satış veya en yüksek alış fiyatını belirler. Şartlı emirler ise aracı ile müşteri arasında özel bir antlaşma mahiyetindedir. Mesela, eğer fiyat şu seviyeye düşerse al gibi bir emir şartlı emir sayılabilir.

iMKB'deki fiyat belirleme mekanizması "devamlı müzayede” şeklindedir. Gelen müşteri emirleri, borsa elemanları nezaretinde, üyeler tarafından panolara yazılır. Bu panolarda her hisse senedi için ayrı bir tablo vardır ve her tabloda bir alış bir de satış bölümü vardır. Üye, almak veya satmak istediği miktar ve fiyatı ilgili bölüme yazarak teklif eder. Bir başka üye bu yazının üstünü çizerse teklif kabul edilmiş ve fiyat belirlenmiş olur. iki üye arasında basit bir akit imzalanır ve hazır olan borsa memuruna verilir. Akitler daha sonra bilgisayara geçilir. Mekanizma seans boyunca devam eder. Ağustos 1990 tarihinde bir günlük seans iki saat (sabah 10.00-12.00) sürmekteydi. Böylece oluşan fiyat, miktar ve ilgili istatistikler günlük ve haftalık bültenler yoluyla ilan edilir.

Satışı kesinleşmiş olan hisse senetlerinin alıcıya teslimleri ve bedellerinin satıcıya ödenmesi, işlemi takip eden ilk iş gününde yapılmasıdır. Burada fiziki bir teslim veya ödeme olması şart değildir. Üye kuruluşta bulunan müşteri para ve portföy hesapları ayarlanarak bu gereklilik yerine getirilmiş olur.

Borsa Yatırımları

Diğer yatırımlarda da olduğu gibi, hisse senedi yatırımlarının esas gayesi tasarrufları değerlendirmek ve para kazanmaktır.

Hisse senedi yatırımcısı, iki şekilde para kazanır (veya kaybeder): Birincisi, şirketin ortaklara yapacağı temettü (kar payı) ödemesidir. Şirket idaresi dağıtacağı toplam karı belirlemekte serbesttir ve isterse hiç kar dağıtmaz. Kar dağıtımı halinde her ortak hissesi nisbetinde para alır. ikinci kar şekli ise hisse fiyatlarının yükselmesi ve eldeki hisselerin alış fiyatından daha yükseğe satışı sonucu elde edilecek kardır. Buna sermaye kazancı denir. Fiyatları düşürmesi de mümkündür. Bu durumda sermaye kaybı söz konusudur.

Hisse senedi fiyatlarına tesir eden çeşitli faktörler vardır. Bunlar iki kategoride toplanabilir: Özel faktörler ve Genel faktörler. Özel faktörler, sadece o şirketin hisse fiyatlarını etkileyen olaylardır. Mesela, şirketin beklenenden daha fazla kar etmesi, şirkette umulmayan bir istifa, grev gibi olaylar özel faktörlerdir. Genel faktörler ise, borsayı ve sermaye piyasalarını ilgilendiren makroekonomik faktörlerdir. Enflasyon, iktisadi büyüme hızı, faiz oranları, siyasi şartlardaki değişmeler gibi.