osmanlının aslında cihan devleti olmaması

peki o kıyasladığın 2 devlet (roma ile osmanlı) çağdaş mı? bu karşılaştırmayı ancak çağdaş 2 devlet ile yapabilirsin. romanın zamanı ile osmanlının zamanı bir mi? hiç yoktan insan sayısı bir değil be. insan sayısı çok önemlidir bu noktada...
öte yandan romanın zamanında başka hangi devletler vardı güçlü olarak? ha osmanlı da önüne gelen her güçlü devleti yenememiştir orası ayrı mesele orada katılıyorum sana. rusları gibememişizdir ki zaten rusların sahneye çıkışı yavuzun kanuninin toprak oldukları zamana denk gelir. geçelim...
roma da her devlet gibi zayıfladı ve osmanlı tarafından tarih sahnesinden silindi.

özet olarak: osmanlı ile roma arasında ciddi manada çağ farkı olduğu için büyüklük açısından kıyaslayamazsın. rusyayı örnek vermeye kalkarsan, koskoca sibiryayı zütlerine soksunlar derim =)