roma medeniyetinde devlet

roma, başlangıçta krallar tarafından yönetiliyordu.[65] krallar sırayla roma\\\\\\\'nın başlıca kabilelerinden seçiliyordu. kralın gücünün sınırlarının ne olduğu konusunda kesin bir bilgi yoktur. mutlak iktidar sahibi de, senato ve halkın baş yöneticisi de olabilir. en azından askerî konularda kralın otoritesinin mutlak olduğu muhtemeldir. kral aynı zamanda dinin de başındaki kişiydi. kralın dışında üç yönetici meclis vardı. krala danışma kurulu olarak hizmet veren senato, kralın önerdiği yasaları onaylayıp geçiren comitia curiata ve halka duyuru yapmak veya halkın belli olaylara tanıklık etmesi için kullanılan comitia calata.
roma cumhuriyeti\\\\\\\'ndeki sınıf mücadeleleri demokrasi ve oligarşinin alışılmadık bir harmanına neden olmuştu. roma yasaları geleneksel olarak comitia tributa\\\\\\\'nın oyuyla geçiyordu. aynı şekilde kamu görevlerine aday olanlar halk tarafından seçiliyordu. ancak danışma kurulu olarak hizmet veren roma senatosu oligarşik bir yapıydı. cumhuriyet döneminde senatonun otoritesi çok yüksekti fakat yasama gücü yoktu. ne var ki, senatörlerin bireysel olarak nüfuzu o kadar fazlaydı ki senato\\\\\\\'nun rızası olmadan herhangi bir şey elde etmek pek kolay değildi. yeni senatörler censura tarafından en başarılı patriciler arasından seçilirdi. censura bir senatörü \\\\\\\"ahlâksızlık\\\\\\\" suçlamasıyla görevden alabilecek yetkiye de sahipti.
cumhuriyetin sabit bir bürokrasisi yoktu ve vergiler tımar sistemiyle toplanırdı. devlet mevkileri görevin başındaki kimsenin geliriyle finanse edilirdi. herhangi bir vatandaşın elinde çok fazla güç toplamasını engellemek için her yıl yeni magistralar seçilirdi ve magistralar çalışma arkadaşlarından biriyle güçlerini paylaşmak zorundaydılar. örneğin normal şartlarda en yüksek mevkide iki konsül bulunurdu. acil durumlarda ise geçici bir diktatör atanırdı. cumhuriyet boyunca yönetim sistemi yeni taleplere uyum göstermek amacıyla birkaç defa elden geçmişti. sonunda sürekli genişleyen roma saltanatının kontrolü için yetersiz kaldığı görüldü ve roma i̇mparatorluğu kuruldu.
i̇mparatorluğun erken dönemlerinde cumhuriyetçi devlet yapısı görünüşte korundu. roma imparatoru yalnızca bir princeps, ya da \\\\\\\"birinci vatandaş\\\\\\\" olarak tanımlanıyordu. senato evvelce halk meclislerinin elinde olan tüm yasama gücünü ve hukukî yetkileri kendisinde toplamıştı. ancak zamanla imparatorların yönetimi giderek otokratikleşti ve senato da imparator tarafından tayin edilen bir danışma kurulundan ibaret hale geldi. cumhuriyetin senatodan başka daimi bir devlet yapısı olmadığından imparatorluğa yerleşmiş bir bürokrasi miras kalmamıştı. i̇mparator asistanlar ve danışmanlar tayin ederdi fakat devletin merkezî bütçe gibi birçok kurumu ekgibti. bazı tarihçiler bunu imparatorluğun çöküşünde önemli bir sebep olarak göstermişlerdir.
i̇mparatorluk toprakları eyaletlere ayrılmıştı. gerek yeni toprakların işgal edilmesinden ötürü, gerekse de güçlü yerel yöneticilerin isyan heveslerini kırmak için eyaletlerin daha küçük parçalara bölünmesinden ötürü eyaletlerin sayısı zaman içinde artmıştır.[43] augustus\\\\\\\'un iktidara gelmesinden sonra eyaletler valiyi seçen kuruma göre imparatorluk ya da senato eyaletleri olarak ayrıldı. diocletianus dönemindeki tetrarşi sırasında imparatorluk her birinin başında bir praetor olan 12 pgiboposluk bölgesine ayrıldı. sivil ve askerî yönetim ayrıldı. sivil yönetim valiye, askerî kumandanlık ise dux\\\\\\\'a verildi.
yerel düzeyde ise kasabalar eski askerler veya alt sınıf romalıların yaşadığı colonia ve azat edilmiş köylülerin yaşadığı municipia olarak ikiye yarılmı