edebiyattan anlayan varsa gelsin sorucam

'Her insan herkese karşı her şeyden sorumludur' sözü var mesela bu binin panpa. Örneğin; petersburg ayazında donmakta olan bir kız çocuğu varsa, kızın bu içler acısı halinin tek sorumlusu ona bakamayan anne babası değil, anne babasına bakamayan devlet, devleti bu hadde getiren idareciler, iyi idareciler seçemeyen halk ve iyi idareciler seçemeyen halktan olan -yine- anne babasıdır. Aslında bu adamın tüm anlatılarında ortak bir felsefi öz var, insan kendinin, toplumunun ve dünyanın yaratıcısı olduğu kadar, toplumu ve dünyası da insanın yaratıcısıdr. Yani her işlenen kötülük, kötülüğe maruz kalandan bağımsız değildir. Her fert hakettiğini yaşar demek istiyo bi nevi. Kimse masum değil felsefesini öyle bir açıklıyo ki bu adam, ve yarattığı karakterlerle bunun böyle olmaması gerektiğine öyle bir sarılıyo ki dört elle -örneğin raskolnikov-; seni ufak bi beyin fırtınasına çıkarıp, düşündürmeye zorluyo. Ama aynı zamanda ne yaparsan yap, tam bir kurtulusa eremeyeğini de söylüyo. Dostoyevskinin dahi denilmesinin bir sebebi de, bir dünya yaratıyosa onu tüm hatlarıyla yaratması, asla kafada bir soru işareti bırakmamasıdır. Petersburg ayazında titreyen o kızı anlatıyosa eğer, kitabı bitirdiğinde o kızla ilgili kafanda bir tane bile soru işareti kalmayacaktır. Açıklanması gereken her yeri, ve hatta daha fazlasını, farklı karakterleri aracılığıyla farklı perspektiflerden acıklıyo, hangisine inanman gerektiğini de sana bırakmayıp, bir baş karakterle, veya tanrısal bakış acısının sesiyle inanman gereken hakikati kulağına fısıldıyo..