veda hutbesi

bismillahirrahmanirrahim

"ey insanlar!

"sözümü iyi dinleyiniz! bilmiyorum, belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha bulusamiyacagim.

"insanlar!

"bugünleriniz nasil mukaddes bir gün ise, bu aylariniz nasil mukaddes bir ay ise, bu sehriniz (mekke) nasil

mübarek bir sehir ise, canlariniz, malariniz, namuslariniz da öyle mukaddestir, her türlü tecâvüzden

korunmustur.

"ashabim!

"muhakkak rabbinize kavusacaksiniz. o'da sizi yapti olayi sorguya cekecektir. sakin benden sonra eski

sapikliklara dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayiniz! bu vasiyetimi, burada bulunanlar,

bulunmayanlara ulastirsin. olabilir ki, burada bulunan kimse bunlari daha iyi anlayan birisine ulastirmis

olur.

"ashabim!

"kimin yaninda bir emanet varsa, onu hemen sahibine versin. biliniz ki, faizin her cesidi kalidirilmistir. allah

böyle hükmetmistir. ilk kaldirdigim faiz de abdulmutallib'in oglu (amcam) abbas'in faizidir. lakin

anaparaniz size aittir. ne zulmediniz, ne de zulme ugrayiniz.

"ashabim!"

"dikkat ediniz, cahiliyeden kalma bütün adetler kaldirilmistir, ayagimin altindadir. cahiliye devrinde güdülen

kan davalari da tamamen kaldirilmistir. kaldirdigim ilk kan davasi abdulmuttalib'in torunu iyas bin

rabia'nin kan davasidir.

"ey insanlar!

"muhakkak ki, seytean su topraginizda kendisine tapinmaktan tamamen ümidini kesmistir. fakat siz bunun

disinda ufak tefek islerinizde ona uyarsaniz, bu da onu memnun edecektir. dininizi korumak icin bunlardan da

sakininiz.

"ey insanlar!

"kadinlarin haklarini gözetmenizi ve bu hususta allah'tan korkmanizi tavsiye ederim. siz kadinlari, allah'in

emaneti olarak aldiniz ve onlarin namusunu kendinize allah'in emriyle helal kildiniz. sizin kadinlar üzerinde

hakkiniz, kadinlarin da sizin üzerinizde hakki vardir. sizin kadinlar üzerindeki hakkinizi; yataginizi hic

kimseye cignetmemeleri, hoslanmadiginiz kimseleri izininiz olmadikca evlerinize almamalaridir. eger

gelmesine müsade etmediginiz bir kimseyi evinize alirlarsa, allah, size onlarin yataklarinda yalniz

burakmaniza ve daha olmasza hafifce dövüp sakindirmaniza izin vermistir. kadinlarin da sizin üzerinizdeki

haklari, mesru örf ve adete göre yiyecek ve giyeceklerini temin etmenizdir.

"ey mü'minler!

"size iki emanet burakiyorum, onlara sarilip uydukca yolunuzu hic sasirmazsiniz. o emanetler, allah'in kitabi

kur-ân-i kerim ve peygamberin (a.s.m) sünnetidir.

"mü'minler!

"sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz! müslüman müslümanin kardesidir ve böylece bütün müslümanlar

kardestirler. bir müslümana kardesinin kani da, mali da helal olmaz. fakat malini gönül hoslugu ile vermisse

o baskadir.

"ey insanlar!

"cenab-i hakk her hak sahibine hakkini vermistir. her insanin mirastan hissesini ayirmistir. mirasciya vasiyet

etmeye lüzüm yoktur. cocuk kimin döseginde dogmussa ona aittir. zina eden kimse icin mahrumiyet vardir.

babasindan baskasina ait soy iddia eden soysuz yahut efendisinden baskasina intisaba kalkan köle, allah'in,

meleklerinin ve bütün insanlarin lanetine ugrasin. cenab-i hakk, bu gibi insanlarin ne tevbelerini, ne de adalet

ve sehadetlerini kabul eder.

"ey insanlar!

"rabbiniz birdir. babaniz da birdir. hepiniz adem'in cocuklarisiniz, adem ise topraktandir. arabin arap

olmayana, arap olmayanin da araap üzerine üstünlügü olmadigi gibi; kirmizi tenlinin siyah üzerine, siyahin

da kirmizi tenli üzerinde bir üstünlügü yoktur. üstünlük ancak takvada, allah'tan korkmaktadir. allah yaninda

en kiymetli olaniniz o'ndan en cok korkaninizdir.

"azasi kegib siyahî bir köle basinza amir olarak tayin edilse, sizi allah'in kitabi ile idare ederse, onu

dinleyiniz ve itaat ediniz.

"suclu kendi sucundan baskasi ile suclanamaz. baba, oglunun sucu üzerine, oglu da babasinin sucu üzerine

suclanamaz.

"dikkat ediniz! su dört seyi kesinlikle yapmaycaksiniz:

allah'a hicbir seyi ortak kosmayacaksiniz.
allah'in haram ve dokunulmaz kildigi cani, haksiz yere öldürmeyeceksiniz.
zina etmeyeceksiniz.
hirsizlik yapmayacaksiniiz..
"insanlar lâilahe illallah deyinceye kadar onlarla cihad etmek üzere emrolundum. onlar bunu söyledikleri

zaman kanlarini ve mallarini korumus olurlar. hesaplari ise allah'a aittir.

"insanlar!

"yarin beni sizden soracaklar, ne diyeceksiniz?"

saheb-i kiram birden söyle dediler:

"allah'in elciligini ifa ettiniz, vazifenizi hakkiyla yerine getirdiniz, bize vasiyet ve nasihatta bulundunuz, diye

sehadet ederiz!"

bunun üzerine resul-i ekrem efendimiz (s.a.v.) sehadet parmagini kaldirdi, sonra da cemaatin üzerine cevirip indirdi ve söyle buyurdu:

"sahid ol, yâ rab! sahid ol, yâ rab! sahid ol, yâ rab!"

"Hamd Allah'a mahsustur. O'na hamdeder, O'ndan yardım isteriz. Allah kime hidâyet ederse, artık onu kimse saptıramaz. Sapıklığa düşürdüğünü de kimse hidâyete erdiremez. Şehâdet ederim ki; Allah'dan başka ilâh yoktur. Tektir, eşi ortağı, dengi ve benzeri yoktur. Yine şehâdet ederim ki, muhafazid O'nun kulu ve Rasûlüdür."

"Ey insanlar! Sözümü iyi dinleyiniz! Bilmiyorum, belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha buluşamayacağım. insanlar! Bugünleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınız nasıl mukaddes bir ay ise, bu şehriniz (Mekke) nasıl mübarek bir şehir ise, canlarınız, mallarınız, namuslarınız da öyle mukaddestir, her türlü tecâvüzden korunmuştur.

Ashabım! Muhakkak Rabbinize kavuşacaksınız. O'da sizi yaptıklarınızdan dolayı sorguya çekecektir. Sakin benden sonra eski sapıklıklara dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayınız! Bu vasiyetimi, burada bulunanlar, bulunmayanlara ulaştırsın. Olabilir ki, burada bulunan kimse bunları daha iyi anlayan birisine ulaştırmış olur.

Ashabım! Kimin yanında bir emanet varsa, onu hemen sahibine versin. Biliniz ki, faizin her çeşidi kaldırılmıştır. Allah böyle hükmetmiştir. ilk kaldırdığım faiz de Abdulmutallib'in oğlu (amcam) Abbas'ın faizidir. Lakin anaparanız size aittir. Ne zulmediniz, ne de zulme uğrayınız.

Ashabım! Dikkat ediniz, cahiliyeden kalma bütün adetler kaldırılmıştır, ayağımın altındadır. Cahiliye devrinde güdülen kan davaları da tamamen kaldırılmıştır. Kaldırdığım ilk kan davası Abdulmuttalib'in torunu Iyas bin Rabia'nın kan davasıdır.

Ey insanlar! Muhakkak ki, şeytan şu toprağınızda kendisine tapınmaktan tamamen ümidini kesmiştir. Fakat siz bunun dışında ufak tefek işlerinizde ona uyarsanız, bu da onu memnun edecektir. Dininizi korumak için bunlardan da sakınınız.

Ey insanlar! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allah'tan korkmanızı tavsiye ederim. Siz kadınları, Allah'ın emaneti olarak aldınız ve onların namusunu kendinize Allah'ın emriyle helal kıldınız. Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, kadınların da sizin üzerinizde hakkı vardır. Sizin kadınlar üzerindeki hakkınızı; yatağınızı hiç kimseye çiğnetmemeleri, hoşlanmadığınız kimseleri izniniz olmadıkça evlerinize almamalarıdır. Eğer gelmesine müsaade etmediğiniz bir kimseyi evinize alırlarsa, Allah, size onları yataklarında yalnız bırakmanıza ve daha olmazsa hafifçe dövüp sakındırmanıza izin vermiştir. Kadınların da sizin üzerinizdeki hakları, meşru örf ve adete göre yiyecek ve giyeceklerini temin etmenizdir.

Ey mü'minler! Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız. O emanetler, Allah'ın kitabı Kur-ân-i Kerim ve Peygamberin sünnetidir.

Mü'minler! Sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz! Müslüman Müslüman'ın kardeşidir ve böylece bütün Müslümanlar kardeştirler. Bir Müslüman'a kardeşinin kanı da, malı da helal olmaz. Fakat malını gönül hoşluğu ile vermişse o başkadır.

Ey insanlar! Cenab-ı Hak her hak sahibine hakkını vermiştir. Her insanın mirastan hissesini ayırmıştır. Mirasçıya vasiyet etmeye lüzum yoktur. Çocuk kimin döşeğinde doğmuşsa ona aittir. Zina eden kimse için mahrumiyet vardır.

Ey insanlar! Rabbiniz birdir. Babanız da birdir. Hepiniz Adem'in çocuklarısınız, Adem ise topraktandır. Arabın Arap olmayana, Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi; kırmızı tenlinin siyah üzerine, siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takvada, Allah'tan korkmaktadır. Allah yanında en kıymetli olanınız O'ndan en çok korkanınızdır. Azası kegib siyahî bir köle başınıza amir olarak tayin edilse, sizi Allah'ın kitabi ile idare ederse, onu dinleyiniz ve itaat ediniz. Kimse kendi suçundan başkası ile suçlanamaz. Baba, oğlunun suçu üzerine, oğlu da babasının suçu üzerine suçlanamaz.

Dikkat ediniz! Şu dört şeyi kesinlikle yapmayacaksınız:

- Allah'a hiçbir şeyi ortak koşmayacaksınız.

- Allah'ın haram ve dokunulmaz kıldığı canı, haksız yere öldürmeyeceksiniz.

- Zina etmeyeceksiniz.

- Hırsızlık yapmayacaksınız.

insanlar! Yarın beni sizden soracaklar, ne diyeceksiniz? "

Sahabe-i Kiram birden söyle dediler:

"Allah'ın elçiliğini ifa ettiniz, vazifenizi hakkıyla yerine getirdiniz, bize vasiyet ve nasihatte bulundunuz, diye şahadet ederiz!"

Bunun üzerine Resul-i Ekrem Efendimiz (S.A.V.) şahadet parmağını kaldırdı, sonra da cemaatin üzerine çevirip indirdi ve söyle buyurdu:

"Şahit ol yâ Rab! Şahit ol yâ Rab! Şahit ol yâ Rab! "